De waterketen heeft een uniek circulair potentieel. Ons water zo goed mogelijk zuiveren en hoogwaardig hergebruiken, is dus niet enkel een noodzaak, maar vooral ook een enorme opportuniteit. Hans Goossens, directeur-generaal bij De Watergroep, legt uit waarom.
Tekst: Joris Hendrickx
“De drijvende kracht achter circulariteit is vaak een schaarste aan grondstoffen”, vertelt Goossens. “We weten intussen allemaal dat Vlaanderen met een waterschaarste kampt. Onze beschikbare hoeveelheid zoetwater per inwoner is zelfs een van de laagste van de OESO-landen. Ons hele watervoorzieningssysteem is echter gebouwd in een periode toen het hier nog zeer regelmatig en voldoende regende.”
Onze beschikbare hoeveelheid zoetwater per inwoner is een van de laagste van de OESO-landen.
“Door de klimaatverandering is dat nu niet meer het geval. Er zijn veel meer korte hoge pieken in de regenval en veel langere droogteperiodes. Ons systeem moet daar dus op worden aangepast. We moeten pieken opvangen, en om droge periodes te overbruggen, moeten we voldoende voorraad opbouwen en slimmer omgaan met water. Zo komen we automatisch tot hergebruik en circulariteit.”
Water biedt dubbel circulair potentieel
Goossens: “Circulariteit bestaat bij ons uit twee aspecten. Ten eerste kijken we op het niveau van de waterketen naar de grote verbruikers om een dubbele winst te realiseren. Grote industriële verbruikers zijn wettelijk verplicht om hun afvalwater te zuiveren tot een bepaalde kwaliteit voor het mag worden geloosd. Dankzij de combinatie van membraantechnologieën en sensoren is het maar een kleine stap om het gezuiverde afvalwater verder te behandelen tot de kwaliteit die nodig is om het intern te kunnen hergebruiken.”
“Zeker met de toenemende waterschaarste wordt dat alsmaar interessanter. Je kan er immers de continuïteit van de watervoorziening van je bedrijf mee verzekeren, en dus ook de continuïteit van je business. Tegelijk verkleint je nettobehoefte aan grond-, oppervlakte-, regen- en leidingwater, wat zowel economische als ecologische voordelen oplevert. Daarnaast filteren we bij de productie van drinkwater van nature voorkomende onzuiverheden uit het water zodat die vervolgens opnieuw inzetbaar zijn als grondstof, denk hierbij bijvoorbeeld aan ijzerslib, kalkkorrels, enz.”
5 projecten in de kijker
Louise Vanysacker, manager Onderzoek en Ontwikkeling De Watergroep, gaat dieper in op vijf concrete projecten die inspelen op de noodzaak van een circulair watervoorzieningssysteem.
1. Collectief regenwatersysteem voor bedrijventerrein
“In Tervuren werkten we samen met Interleuven om voor een volledig bedrijventerrein het regenwater collectief op te vangen in één groot bassin. Zo konden we niet enkel de dakoppervlakten aansluiten, maar ook bijvoorbeeld de straten en voetpaden. Het opgevangen water wordt via een tweede circuit ter beschikking gesteld van de aanwezige bedrijven.”
“We zuiveren het water ook op tot grondwaterkwaliteit om het dan rechtstreeks te laten infiltreren in de diepere lagen van de ondergrond. Doordat de bedrijven minder drinkwater verbruiken, konden we de diameter van onze drinkwaterleidingen verkleinen.”
2. Zelfvoorzienend dankzij kleinschalig waterzuiveringsstation
“Voor een afgelegen landbouwwoning die niet kon worden aangesloten op het drinkwaternet startten we het Europese LIFE Local Water Adapt onderzoeksproject op. We installeerden twee regenwaterputten van twintig kubieke meter en koppelden die met een container waarin zich technologieën bevinden om regenwater te zuiveren tot drinkwaterkwaliteit.”
“Binnen dit onderzoeksproject bekijken we niet enkel technologieën die vandaag al marktklaar zijn, maar ook technologieën die in de toekomst interessant kunnen zijn. Hierdoor heeft het gezin op elk moment voldoende water met een gegarandeerde kwaliteit.”
3. Een robuuster systeem dankzij de natuur
“West-Vlaanderen heeft de zwaarste waterstress van heel Vlaanderen. Door de toenemende droogte tijdens de zomer verslechtert de kwaliteit van het weinig aanwezige water zelfs nog. De aanleg van een traditioneel bufferbekken om droge periodes te overbruggen, was alvast niet realistisch. De zandige kreekruggen kunnen echter gebruikt worden als natuurlijke zuiveringsstap om kwaliteitsvol en betrouwbaar drinkwater te produceren.”
“Met het project LIFE Freshman bouwen we samen met Aquaduin aan een pilootinstallatie voor de zuivering en infiltratie van water dat we in deze zoetwaterbel pompen. In de winter zal het voornamelijk gaan om drainagewater, in de zomer is dat gezuiverd afvalwater. Ondergronds ondergaat het geïnfiltreerde water een natuurlijke doorgedreven zuivering. Daarna pompen we het terug op om het verder te zuiveren tot drinkwater. Zo maken we gebruik van een natuurlijk systeem als extra tussenstap om water te hergebruiken.”
4. Energiezuinige zuiveringsinstallatie voor brak water
“De IJzer is de enige rivier in de Westhoek. We gebruiken al IJzerwater om er drinkwater van te maken, maar zagen nog potentieel om ook net voor de monding in de zee nog bijkomend water te zuiveren tot drinkwater. Dat is brak of zout water, maar tijdens een groot deel van het jaar valt de kwaliteit daarvan goed mee. Bovendien bevindt Nieuwpoort zich op een ideale plaats voor drie drinkwaterbedrijven (Aquaduin, Farys en De Watergroep). Er ligt immers een belangrijke toevoerleiding die deze bedrijven met elkaar en met de installatie verbindt. Samen zullen we vanaf september een slimme datagedreven technologie uittesten die inzet op energierecuperatie en -stockage, waardoor de getijdenwerking niet langer hoeft te leiden tot een hoog energieverbruik.”
5. Verkleinen van reststromen
“Concentraat uit de waterzuivering met membranen bevat alle ongewenste afvalstoffen, inclusief de zoutrest. Samen met verschillende partners kijken we nu naar het potentieel van ‘Zero Liquid Discharge’. Bij deze technologieën hebben bedrijven met een zuiveringsstation helemaal geen lozing meer, want het concentraat wordt dan omgezet naar een vaste massa. Wereldwijd investeren heel wat bedrijven in onderzoek om dat proces zo weinig mogelijk energie te laten verbruiken door het hergebruik van warmte. De vaste massa die hieruit komt, zou dan bijvoorbeeld kunnen worden gebruikt als pekel of voor andere toepassingen waar zouten nodig zijn.”