De moeilijke toegang tot bepaalde grondstoffen leidt tot sterk stijgende en volatiele prijzen. De blokkage van het Suezkanaal, de coronacrisis, de oorlog in Oekraïne… schok na schok voelen we hoe afhankelijk we zijn van te fragiele mondiale toevoerketens. “Dat kan beter door minder grondstoffen te gebruiken, grondstoffen hier te houden en kringlopen te sluiten”, zegt Brigitte Mouligneau, transitiemanager bij Vlaanderen Circulair.
Materiaalkosten zijn doorslaggevend in onze economie: ze vertegenwoordigen bij maakbedrijven tot 60% van de totale bedrijfskosten en zijn dus ook bepalend voor het succes van de energietransitie. Onderzoekers Liesbet Gregoir en Karel Van Acker van de KU Leuven becijferden in opdracht van Eurometaux, de Europese federatie van producenten van non-ferrometalen, hoeveel metalen we precies nodig hebben voor de transitie en waar we ze vandaan halen.
Hun conclusie: we hebben massa’s extra koper, aluminium, lithium, zink, silicium, dysprosium,… nodig voor onze windmolens, batterijen, elektrische wagens, kabels en zonnepanelen. Van sommige metalen hebben we de komende dertig jaar vier tot vijf keer meer nodig. Onze vraag naar lithium gaat door het dak met een factor 35. Het slechte nieuws is dat Europa voor haar bevoorrading van metalen en energiegrondstoffen sterk aˆankelijk is van import, met alle gevolgen van dien. Het goede nieuws is dat de krapte in cruciale metalen tijdelijk kan zijn, op voorwaarde dat we nu handelen.
In Vlaanderen zijn we koploper op het vlak van recyclagetechnologie. Op termijn zal doorgedreven recyclage een groot deel van onze behoeften kunnen invullen.
Recycleren van metalen
Zo zijn we in Vlaanderen koploper op het vlak van recyclagetechnologie. Op termijn zal doorgedreven recyclage een groot deel van onze behoeften kunnen invullen. We staan vandaag al vrij ver in de recyclage van basismetalen zoals koper, aluminium en zink: tot 55% van onze vraag vullen we zo in. Dat kan groeien tot 65% in 2050. Voor ‘nieuwe energiemetalen’ zoals lithium, kobalt, nikkel en zeldzame aardmetalen gaan we van 0% vandaag tot wel 75% in 2040. Om dat te realiseren, moeten we inzetten op volgende drie aspecten:
1 (Eco)design beter toepassen, zodat we materialen op het einde van een productleven makkelijk kunnen recupereren.
2 Materiaalverlies tegengaan door afgedankte spullen beter in te zamelen en de uitvoer van metaal(afval) te ontmoedigen.
3 Verder investeren in innovatieve recyclagetechnologieën.
Toekomstgerichte veranderingen
Naast het technologische aspect valt ook de impact van een algemene gedragsverandering – met als focus minder en beter materialengebruik – niet te onderschatten. Gedeelde (elektrische) mobiliteit of kiezen voor pakweg de fiets in plaats van de auto kan bijvoorbeeld een aanzienlijke besparing in materialen opleveren. Met Vlaanderen Circulair zijn we alvast met meer dan tachtig private partners en overheden aan de slag om deze broodnodige veranderingen vorm te geven en onze toekomst veilig te stellen.