Europa en Vlaanderen worden geconfronteerd met een reeks crisissen: geopolitieke spanningen, kwetsbare toeleveringsketens, de impact van klimaatverandering, enz. We staan hiermee op een belangrijk kantelpunt.
In haar EU Kompas ‘to Regain Competitiveness and Secure Sustainable Prosperity’ benadrukt de Europese Unie dat een effectief beheer van onze waterbronnen essentieel is om onze concurrentiepositie en duurzame welvaart te borgen. In het tweede kwartaal komt ze met een Water Resilience Strategy—een cruciale stap, want zonder slimme oplossingen riskeren we zowel ecologische als economische verliezen.
Slim waterbeheer als strategische noodzaak
Een treffend voorbeeld van inefficiënt waterbeheer vinden we in ons dagelijks leven. We drukken op de wc-knop en binnen drie seconden is hoogwaardig drinkwater veranderd in afvalwater. Dit toont hoe snel waardevolle hulpbronnen verloren gaan en hoe dringend een radicale herdenking van ons watergebruik nodig is.
Vlaanderen loopt alvast voorop in innovatief waterbeheer. In veel gevallen wordt geen drinkwater meer gebruikt om het toilet te spoelen. Aan de basis hiervan lag een wetgeving van 1999 waar bij nieuwbouw een regenwaterput werd verplicht. Door de jaren heen werden de designprincipes rond regenwaterbeheer verder op punt gezet om ook tegemoet te komen aan nieuwe uitdagingen, met o.a. slimme, collectieve buffersystemen die overstromingen helpen voorkomen en droogteperiodes beter laten overbruggen, de integratie van natuurgebaseerde oplossingen zoals wadi’s, groendaken en groenwanden.
Vergelijkbare ontwikkelingen vinden we terug in het hergebruik van gezuiverd afvalwater, dat nu meer en meer lokaal wordt ingezet op huishoudelijk niveau, maar ook wijk- en bedrijventerreinniveau.
De sleutel om te komen tot implementatie van deze oplossingen is om bij het ontwerp al een aantal designprincipes mee te nemen.
Designprincipes voor een veerkrachtige toekomst
De sleutel om te komen tot implementatie van deze oplossingen is om bij het ontwerp al een aantal designprincipes mee te nemen. Het is dan ook niet zo verwonderlijk dat ontwerpdenken steeds centraler staat in het beleid en de strategieën. Concepten zoals Preparedness by Design (voor crisisbestendigheid), Safe and Sustainable by Design (voor veiligheid en duurzaamheid), Smart by Design (voor digitale technologie) en Resilient by Design (voor veerkracht) tonen hoe het waterbeheer fundamenteel anders kan worden georganiseerd.
Door water vanaf de ontwerpfase ook als collectieve troef te zien, ontstaan nieuwe mogelijkheden. Net zoals energiecoöperaties wind en zon delen, groeien watercoöperaties waarin regenwater wordt opgeslagen en herverdeeld, en afvalwater een tweede leven krijgt. Deze evolutie toont dat design niet enkel een esthetisch of technisch gegeven is, maar een strategische heoom voor een toekomstbestendige samenleving.
Vlaanderen heeft de kennis en ervaring om hierin een voortrekkersrol te blijven spelen. Water is niet alleen een noodzakelijke hulpbron; het wordt steeds meer een concurrentievoordeel. Het is tijd om designprincipes volledig te integreren in ruimtelijke ordening en waterbeheer. Want wie slim ontwerpt, bouwt aan een veerkrachtige toekomst.
