Tegen 2030 wereldwijd maar liefst acht miljard kilogram zwerfvuil uit de rivieren halen. Dat is de ambitieuze doelstelling van de non-profitorganisatie River Cleanup. “We zijn ons te weinig bewust van de ecologische ramp die zich onder het wateroppervlak aan het ontwikkelen is”, zegt oprichter Thomas de Groote.
Tekst: Sandra Gasten
Thomas de Groote
oprichter
River Cleanup
Hoe is River Cleanup tot stand gekomen?
“Toen ik in 2017 werd uitgedaagd door Jean-Paul Meus om tien minuten zwerfvuil te rapen, gingen mijn ogen open. Ik begon anders na te denken over afval en ging bewuster aankopen. Maar ik besefte dat ik het groter moest aanpakken om écht impact te hebben. Mijn eerste cleanups kenden een wisselend succes: soms kwamen er tien, soms honderd mensen opdagen.”
We beseffen te weinig hoe groot de ecologische ramp is die zich onder het wateroppervlak aan het ontwikkelen is.
“Toen ik in 2018 naar Duitsland verhuisde, startte ik een eerste actie langs de Rijn. Er deden tienduizend mensen mee in zestig steden langs de Rijn. Door mensen lokaal te mobiliseren via sociale media, verenigingen en bedrijven zijn we gegroeid. Zo konden we in 2019 al veertigduizend mensen mobiliseren in tien landen in Europa en Azië. En vorig jaar namen maar liefst honderdduizend mensen deel aan onze opruimacties langs 161 rivieren in 45 landen.”
Waarom is het zo belangrijk om die vervuiling nu aan te pakken?
“We beseffen te weinig hoe groot de ecologische ramp is die zich onder het wateroppervlak aan het ontwikkelen is. Grote plastics belanden in magen van zeedieren, maar vooral de micro- en nanoplastics werken als een magneet voor toxische stoffen. Via plankton, vissen en het verdampen van het water komen die in de lucht en in onze voeding terecht.”
Om echt een verschil te maken, moet 5% van de wereldbevolking zijn gedrag wijzigen.
“Volgens een onderzoek zouden mensen per week gemiddeld vijf gram plastics binnenkrijgen, evenveel als de grootte van een bankkaart. Wetenschappers weten nog niet hoe schadelijk dat is, maar gezond kan dat niet zijn. De grootste vervuiling zien we in Afrika en Azië, maar ook in Europa zijn rivieren zoals de Donau, Ishëm, Rijn en Schelde een probleem. Oorzaken zijn een gebrek aan afvalmanagement, vervuiling door scheepvaart en industrie en individueel gedrag. Zo’n 80% van het afval in onze oceanen komt daar terecht via rivieren.”
Van welke technologieën maken jullie gebruik om rivieren schoon te maken?
“Gedragsverandering en mensenhanden zijn belangrijk, maar ook technologische uitvindingen zijn nodig om op een meer efficiënte en continue manier afval uit het water te halen. Afhankelijk van de omgeving zetten we andere middelen in. Zo hebben we de River Whale en Trashboom, twee systemen om afval tegen te houden voor het naar de oceaan vloeit.”
“Recent is de River Skimmer gedoopt: een toestel dat vijfhonderd liter water per minuut filtert en 750 kilogram afval kan opzuigen. We zetten onze technologieën in op de meest vervuilde rivieren ter wereld, zoals de Citarum in Indonesië, de Wouri in Kameroen en de Ishëm in Albanië. Maar ook dichterbij. Zo werd de River Skimmer in Antwerpen geïntroduceerd en staan er projecten in Duitsland en Frankrijk op het programma.”
Wat halen jullie zoal uit het water?
“Zowel in het water als aan de oevers vinden we alles wat je maar kan denken: van fietsen tot autobanden en zelfs moto’s. In totaal hebben we al zo’n 800.000 kilogram zwerfafval uit het water gehaald. Onze ambitie is om dit jaar zeker één miljoen kilogram plastics uit de rivieren te halen, los van het andere afval dat we vinden. We recycleren dat afval ook. Op vele van onze events sorteren we het onmiddellijk, zodat het makkelijker gerecycleerd kan worden. Soms wordt het verwerkt door lokale overheden.”
Wat moet er volgens jou gebeuren om al dat plastic te verminderen?
“De grootste impact kunnen we verwezenlijken door samen te werken. Mensen moeten nadenken over hun consumptiegedrag, bedrijven over hun manier van produceren. Bij River Cleanup werken we samen met iedereen die een stap in de goede richting wil zetten: van een kleine organisatie tot een grote multinational. We organiseren workshops om verandering te realiseren, we denken met de bedrijven na hoe we producten en diensten duurzamer kunnen maken en nodigen CEO’s en medewerkers uit om mee te doen aan zwerfvuilacties.”
Is die acht miljard kilogram écht haalbaar?
“Absoluut! We kunnen mensen op de maan zetten, robots op Mars bedienen, ziektes uitroeien, enz. Die acht miljard kilogram kunnen we ook aan! Wanneer we onze impact elk jaar verdrievoudigen, halen we dat doel tegen 2030. We merken trouwens dat de bewustwording bij mensen en bedrijven stijgt. Om echt een verschil te maken, moet 5% van de wereldbevolking zijn gedrag wijzigen. Het gaat om een gedeelde verantwoordelijkheid. Het is nog een lange weg, maar we komen er, stap voor stap. Het belangrijkste is: nu starten!”
Aan de slag!
In 2020 namen 100.000 mensen deel aan opruimacties langs 161 rivieren in 45 landen. Je kan zowel een eigen actie starten als meedoen aan een van onderstaande initiatieven:
– River Cleanup Challenge: ruim tussen Wereld Water Dag (22 maart) en Earth Day (22 april) tien minuten zwerfvuil op in je buurt, maak een heldenfoto en daag drie vrienden uit om hetzelfde te doen. #rivercleanupchallenge
– River Sunday: organiseer een opruimactie op de eerste zondag van de maand langs een rivier, beek of water met vrienden of familie.
– River Cleanup World: doe op 6 juni mee aan een opruimactie op een van de duizend locaties wereldwijd of organiseer je eigen actie.
– World Cleanup Day: ga op 18 september aan de slag op een van de honderd locaties in België of start je eigen actie langs een rivier of water in je buurt.
Facebook @rivercleanuporg
Instagram @rivercleanup