De meerwaarde van artificiële intelligentie (AI) schuilt in het helpen uitvoeren van intellectuele taken die moeilijk zijn voor de mens en het inzichtelijk maken van systemen die te complex zijn voor ons brein.Meer uitleg door Johan Loeckx, professor en lab manager in het VUB Artificial Intelligence Lab.
Tekst: Joris Hendrickx
Is kunstmatige intelligentie werkelijk ingrijpend?
“De maatschappelijke impact van AI mag niet worden onderschat. Een belangrijke reden is dat AI de ontwikkeling van autonome systemen mogelijk maakt. In plaats van machines volledig en exact te programmeren, coderen we enkel het beoogde doel, waarbij een algoritme dat omzet in een concreet plan.”
“Een voorbeeld zijn robotstofzuigers die ruimtes optimaal schoonmaken door zelf een patroon uit te denken. Dat patroon komt natuurlijk niet noodzakelijk overeen met het plan van de mens. Voor ons als mens is dat moeilijk, omdat we het gewoon zijn om de controle te hebben.”
“Verder zorgt AI voor een verdere kennisverschuiving van mens naar machine. Dat gebeurde eerder al bij bijvoorbeeld rekenmachines, excel of Wikipedia, maar AI gaat een grote stap verder. Werk dat vroeger enkel door mensen gedaan kon worden, kan nu steeds meer worden geautomatiseerd. Voor bedrijven biedt dat uiteraard heel wat voordelen, maar er zijn ook ethische gevaren aan verbonden (killer robots, privacy, transparantie). Dat heeft dus een impact op de maatschappij in haar geheel.”
“Zo gebruikte Google AI om een computer Go te leren spelen. Interessant daarbij is dat een mens tientallen jaren moet oefenen om dit spel onder de knie te krijgen, en als hij sterft verdwijnt zijn kennis. AlphaGo, de software die zichzelf heeft aangeleerd om Go te spelen, kan daarentegen eindeloos worden gekopieerd.”
Wat is er nodig om AI te laten doorbreken in België?
“We moeten durven dromen van een toekomst waarin AI positief bijdraagt. Dat is geen technologische keuze, maar een keuze die we als maatschappij moeten maken. Daarvoor moet de bevolking wel meer vertrouwd geraken met AI en er geen schrik van hebben. Er wordt veel over gepraat, maar de fundamenten ervan worden zelden fatsoenlijk uitgelegd. Ondanks het uitgebreide aanbod aan opleidingen in universiteiten en hogescholen, is het evenzeer een kwestie van levenslang leren. ”
Hoe moeten bedrijven omgaan met AI?
“Bedrijven kunnen bottom-up starten met concrete cases om aan te voelen wat AI voor hen kan betekenen en waar nog extra inspanningen nodig zijn. Ze moeten daarbij wel waakzaam blijven om het grotere plaatje niet uit het oog te verliezen. Soms zorgt AI immers voor een heuse identiteitscrisis, waardoor een bedrijf haar strategie radicaal omgooit.”
“Een mooi voorbeeld daarvan is John Deere. Vroeger positioneerden ze zich als de producent van landbouwvoertuigen. Tegenwoordig zien ze zichzelf als een kennisbedrijf dat aan de hand van sensoren, satellietbeelden en AI kennis opbouwt over hoe landbouw optimaal kan worden georganiseerd.”
“Uiteraard zal onze jobinhoud veranderen, maar dat fenomeen is op zich niet nieuw. Ook de job van boekhouder is door de jaren heen drastisch veranderd. Vroeger lag de focus op administratie, terwijl men zich nu meer richt op fiscale optimalisatie. In garages worden mecaniciens deels vervangen door IT’ers die kunnen werken met al de technologieën die zich tegenwoordig in wagens bevinden.”
AI zorgt voor een verdere kennisverschuiving van mens naar machine. Zelfs mensen die enkele jaren geleden afstudeerden in een klassieke informaticarichting moeten zich nu al bijscholen.
“Onze manier van werken zal steeds sneller veranderen, waarbij de taken die we uitvoeren verder zullen worden ondersteund. We moeten kijken waar het menselijk brein goed in is, waar AI een meerwaarde kan bieden en op basis daarvan het werk verdelen. Dat zal op termijn leiden tot een symbiose tussen menselijke en artificiële intelligentie.”
Welke kennis en vaardigheden zijn nodig om aan de slag te gaan?
“Via bijscholing kan men leren werken met de AI-technologieën die relevant zijn binnen hun werkveld. Zelfs mensen die enkele jaren geleden afstudeerden in een klassieke informaticarichting moeten zich nu al bijscholen over AI. Levenslang leren wordt daarom belangrijker dan ooit. Tegelijkertijd moet men blijven focussen op de fundamenten: het enkel toepassen van kennis zal niet langer volstaan. Het begrijpen van de diepere structuur zal belangrijker worden, omdat deze trager verandert en de basis vormt van alles.”
“Een ander nieuw gegeven is dat AI inherent interdisciplinair is, en dus samenwerking vereist tussen verschillende disciplines en experts. Men zal de klassieke silo’s moeten verlaten en leren werken in transversale teams. In die context worden ook gedragsvaardigheden of soft skills heel belangrijk. Men moet goed kunnen luisteren, kritisch denken, empathie hebben, in een team kunnen werken, enz. Deze skills zijn dan ook al sinds een paar jaren een prioriteit in onze richting AI aan de VUB.”
Waar staan we vandaag in België op het vlak van AI?
“Nog niet iedereen beseft hoe breed de impact van AI zal zijn. België evolueert wat dat betreft te traag. We moeten nog meer mensen wakker schudden en doen beseffen dat ze een versnelling hoger moeten schakelen. Bedrijven moeten goed nadenken over wat hun unieke meerwaarde is en hoe ze AI kunnen gebruiken om die meerwaarde te versterken. Maar eerst en vooral: goed begrijpen wat AI is!”