“Circulaire economie betekent niet alleen grondstoffen hergebruiken, maar ze ook beperken én zelfs vermijden”, zegt Alexia Coppens, oprichtster van de verpakkingsvrije winkel OHNE Coop. “Door aan het begin van de keten te starten, vermijden we overbodig afval.”
Tekst: Sandra Gasten
Er zijn vijf OHNE-winkels in Oost-Vlaanderen. Wat was de oorspronkelijke missie?
“In onze maatschappij is er een overdaad aan verpakkingen. Alleen nog maar je supermarktaankopen uitpakken om ze op te bergen, levert al snel een volle vuilnisbak op. Die overdaad willen we vermijden door verpakkingen in onze winkels te bannen. Daarnaast proberen we consumenten te sensibiliseren om bewustere koopgewoontes te maken. We laten hen verpakkingsvrij winkelen en combineren dat zo veel mogelijk met biologische producten. En we zetten maximaal in op de korte keten. Zo sparen we ook overbodige transportkilometers uit.”
Jullie passen dus in het circulaire verhaal?
“Zeker. Het begrip circulair roept bij de meesten spontaan het begrip ‘recycleren’ op: afval ombuigen tot iets herbruikbaars. Maar recyclage is slechts één deel van circulaire economie, en eigenlijk het laatste. Daarvoor komen refuse of weigeren, reduce of beperken en reuse of hergebruiken. Wij spelen in op dat weigeren. Heel wat verpakkingen zijn in het leven geroepen omwille van hygiënische redenen en tijdswinst, maar hebben een ‘eeuwig’ karakter. Daardoor wegen ze niet op tegen hun beperkte nut. Waarom gaan we ze dan produceren en recycleren, als ze vermeden kunnen worden?”
Mensen moeten hun potjes of zakjes zelf meebrengen, maar dat vormt minder en minder een barrière.
De winkels bundelen hun kennis als coöperatie. Wat willen jullie bereiken?
“De coöperatie is opgericht voor en door de OHNE-ondernemers. Omdat elke winkel dezelfde administratieve processen moet doorlopen, bundelen we onze kennis. We begeleiden elkaar bij de aankoop van producten en onderhandelen centraal met leveranciers, zodat we concurrentiële prijzen kunnen bedingen en hen sensibiliseren om circulairder tewerk te gaan. Maar elke winkel behoudt zijn vrijheid om specifieke streekproducten in de kijker te zetten, net omdat we de korte keten zo belangrijk vinden.”
Die sensibilisering van producenten is een belangrijk deel van jullie filosofie. Staan zij daar voor open?
“Het vraagt zowel van ons als van hen inspanningen. We dringen erop aan om ook bij de levering zo afvalvrij mogelijk tewerk te gaan, door bijvoorbeeld hergebruik te stimuleren. Soms moeten wij langer zoeken om een leverancier te vinden die bij onze waarden past of laten we een leverancier links liggen wanneer die zich niet aanpast. Ook hier komt het belang van de coöperatie naar voor: als groep is het gemakkelijker om druk te zetten om hun gewoontes aan te passen.”
Merken jullie veel evolutie sinds de begindagen van de winkel?
“Steeds meer klanten staan open voor het verpakkingsvrije concept. Mensen moeten hun potjes of zakjes zelf meebrengen, maar dat vormt minder en minder een barrière. Daarnaast is het aanbod aan lokale producten gegroeid. Klanten hechten veel belang aan een breed assortiment, zodat ze niet meer naar een andere winkel hoeven. Dat zou haaks staan op onze waarden en die van ons cliënteel. In ieder geval zetten we lokaal winkelen op onze manier weer op de kaart.”