Artificiële intelligentie zal een enorme impact hebben op onze samenleving en tal van beroepen. Net daarom wil de EU met haar nieuwe AI Act een allesomvattend kader creëren dat duidelijk afbakent wat wel en niet mogelijk is.
Foto: Kris Van Exel
Welke impact zal de AI Act van de Europese Unie hebben?
Jan Clinck, Counsel bij ALTIUS: “Het doel van deze nieuwe verordening is om tot een algemeen regulerend kader te komen voor alle producten en diensten op de Europese markt die gebruikmaken van AI. De aanbieders hiervan zullen zich moeten conformeren met dit Europese kader. De verordening hanteert een zogenoemde ‘risk based approach’: hoe hoger de risico’s, des te meer verplichtingen een onderneming zal hebben. Deze aanpak doet enigszins denken aan de GDPR, maar dat is geen EU-wet die alles verbiedt. Ze biedt een algemeen kader om persoonsgegevens te verwerken mits het respecteren van bepaalde principes. De AI Act gaat in dat opzicht verder. Ze bevat een lijst van praktijken die verboden worden op basis van AI. Hiermee wil de Europese wetgever dus duidelijk stellen welke praktijken niet wenselijk zijn voor de Europese samenleving. Een voorbeeld hiervan is het voorstel tot een algemene ban op AI-systemen die realtime gezichtsherkenning in openbare ruimten mogelijk maken. Ook AI-systemen die het zouden toelaten om zwakheden van bepaalde groepen (bijvoorbeeld mensen met een fysieke of mentale beperking) uit te buiten – met fysische of mentale schade tot gevolg – wil men uitsluiten. Aan de hand van een trapsgewijs systeem moet een inschatting worden gemaakt of het AI-systeem een hoog risico heeft of niet. Dat zal dan bepalen welke verplichtingen de aanbieder moet naleven.”
Het grote voordeel van de AI Act is dat deze rechtstreeks van toepassing is in alle EU-lidstaten en niet moet worden omgezet in een lokale wetgeving.
Gerrit Vandendriessche.
Bestond er dan nog helemaal geen wetgeving rond AI en datagebruik?
Clinck: “Er bestaan ook nu al meerdere wetgevingen die van toepassing kunnen zijn op producten en diensten die gebruik maken van AI. Ik denk aan de GDPR, maar ook aan de wetgeving op het vlak van productaansprakelijkheid.”
Gerrit Vandendriessche, Partner bij ALTIUS: “Er zijn ook de regels rond intellectuele eigendomsrechten. Hiermee moet rekening worden gehouden als men auteursrechtelijk beschermd materiaal wil gebruiken om een algoritme te trainen. Daarnaast zijn er de regels rond consumentenbescherming en de bescherming van bedrijfsgeheimen. We beschikken dus al over een hele reeks van instrumenten die we kunnen gebruiken om bepaalde aspecten van AI-technologieën te regelen, maar deze waren niet allesomvattend en er waren soms toepassingsproblemen. De doelstelling van de AI Act is om daar een antwoord op te bieden. Het grote voordeel van deze verordening is dat deze rechtstreeks van toepassing is in alle EU-lidstaten en niet moet worden omgezet in een lokale wetgeving. Het nadeel is dat deze ontwerptekst nog moet worden gestemd en men daarna nog in een implementatietermijn van 24 maanden voorziet. Ik vraag me dus wel af hoe actueel die regels dan nog zullen zijn.”
Welke impact zullen AI-tools zoals ChatGPT hebben op jullie beroep als advocaten?
Clinck: “ChatGPT is voornamelijk een nieuw hulpmiddel om juridisch werk sneller en efficiënter te kunnen doen, net zoals er vandaag ook al heel wat andere tools bestaan zoals databanken en vertaalfuncties. Advocaten kunnen via ChatGPT zeer snel een overzicht krijgen van de relevante rechtspunten of wetgeving en dit in de vorm van een uitgeschreven antwoord. Het is echter verre van perfect en de geproduceerde tekst kan heel wat lacunes en zelfs fouten bevatten. Als specialisten is het dus aan ons om de juistheid verder te verifiëren. Daarnaast zal AI ons nog niet meteen kunnen helpen bij strategische beslissingen en interacties met cliënten.”
Het nadeel is dat deze ontwerptekst nog moet worden gestemd en men daarna nog in een implementatietermijn van 24 maanden voorziet.
Gerrit Vandendriessche.
Vandendriessche: “AI kan vandaag in de eerste plaats een nuttige tool zijn om zeer snel teksten te genereren in domeinen die wij perfect beheersen, zodat wij vervolgens kunnen nagaan of alles effectief klopt. Door daarentegen ChatGPT te gebruiken in domeinen die je niet beheerst, begeef je je op glad ijs. Wanneer je een advocaat meermaals raadpleegt met een bepaalde vraag, zal je op ieder moment hetzelfde antwoord krijgen. Wanneer je diezelfde vraag meermaals stelt aan ChatGPT, zal je telkens een verschillend antwoord krijgen afhankelijk van hoe, wanneer en in welke sequentie je ze stelt. Op vlak van adviesverlening is dat uiteraard problematisch.” “Naast ChatGPT zijn er nog heel wat andere AI-tools in opmars. Ik denk aan tools die de uitkomst van een geschil kunnen voorspellen in functie van de feiten en de rechtbank waar men het aanhangig zou maken. Zulke zaken liggen uiteraard gevoelig en zullen dus worden gereglementeerd.”