Vlaanderen beschikt over de grootste chemiecluster van Europa. De kennis en expertise die daarmee samengaan, bieden heel wat kansen om mee te werken aan oplossingen voor het klimaat en een circulaire economie. “Investeren in innovatie en talent is daarbij cruciaal”, vertelt Frank Beckx, gedelegeerd bestuurder van essenscia vlaanderen.
Tekst: Joris Hendrickx – Foto’s: Kris Van Exel
“De chemiesector is sterk aanwezig in en rond de haven van Antwerpen, maar ook in de rest van Vlaanderen vind je tal van bedrijven die actief zijn in chemie, kunststoffen en farma. De sector van de chemie en life sciences is meer dan ooit de sterkhouder van onze economie, goed voor 62.000 jobs en een veelvoud aan indirecte jobs. Daarnaast zijn we de grootste exportsector van Vlaanderen, met een derde van de totale export, en de absolute innovatiekampioen met ruim twee miljard euro aan investeringen in R&D per jaar”, opent Beckx.
“Nog belangrijker dan het economische belang is de maatschappelijke meerwaarde. De chemiesector ontwikkelt tal van oplossingen en materialen voor grote maatschappelijke uitdagingen zoals een betere gezondheidszorg, energiezuinige woningen, de mobiliteit van de toekomst, kwaliteitsvolle voeding voor een groeiende wereldbevolking, enz. Wie gedreven is om mee te werken aan de innovaties voor een betere wereld, is bij de chemiesector dus aan het juiste adres.”
Chemie als oplossing voor het klimaat
“De chemiesector is al jaren bezig met de klimaatuitdaging en bedrijven maken hun productieprocessen alsmaar milieuvriendelijker. Zo is de productie de afgelopen twintig jaar verdubbeld terwijl de uitstoot van broeikasgassen is gehalveerd.”
“Maar het kan nog beter. Er gebeurt heel wat onderzoek naar efficiënte manieren om het broeikasgas CO2 op te vangen en op te slaan (CCS, Carbon Capture and Storage) of – nog beter – te hergebruiken als grondstof (CCU, Carbon Capture and Utilization). Met de omschakeling naar zo’n koolstofslimme economie kan de chemie een fundamentele bijdrage leveren aan een klimaatneutrale samenleving”, aldus Beckx.
De chemische sector ontwikkelt tal van oplossingen en materialen voor grote maatschappelijke uitdagingen.
“Dat is de reden waarom de chemiesector samen met de Vlaamse overheid en alle Vlaamse universiteiten recent het Moonshot-programma heeft opgezet. De uitdaging is namelijk gigantisch en er is nog veel onderzoek nodig om hiervoor de geschikte technologieën te ontwikkelen. De Vlaamse overheid investeert daarom de komende twintig jaar jaarlijks twintig miljoen euro in dit ambitieuze onderzoeksprogramma.”
Op weg naar een circulaire economie
“We geloven ook sterk in de waterstofeconomie en er wordt gekeken naar alternatieve grondstoffen. Doordat de chemiesector in Vlaanderen onderling sterk geconnecteerd is, zijn er bovendien heel wat synergieën mogelijk tussen bedrijven in een circulaire economie. Wat voor het ene bedrijf een restfractie is in het productieproces, kan een grondstof zijn voor het andere.”
“Ook op energievlak zijn er duurzame innovaties. Zo wordt de stoom van een afvalverbrandingsoven gebruikt als groene warmte in de productieprocessen van naburige chemiebedrijven.”
Grote vraag naar digitaal en technisch talent
“Voor al die innovaties hebben bedrijven talent nodig. De chemie- en farmasector in Vlaanderen telt 1.500 openstaande vacatures. De voorbije drie jaar hebben sectorbedrijven zowat 10.000 mensen aangeworven, waarvan bijna 2.500 nieuwe jobs.”
“De nood aan technisch en wetenschappelijk talent is dus groot, maar door de digitalisering zijn ook jongeren met digitale skills erg gegeerd. Het is belangrijk dat jongeren weten dat ze door de keuze voor zo’n STEM-studie heel veel kansen hebben op een boeiende job én een groot verschil kunnen maken voor onze maatschappij.”
“Vooral meisjes en jongeren met een migratieachtergrond moeten we daarvan nog meer overtuigen. Daarvoor werken we samen met de onderwijswereld en de VDAB, maar we investeren samen met de sociale partners ook in eigen opleidingscentra. Er zijn er al voor de chemie (ACTA) en voor de kunststoffen (PlastIQ) en vanaf 2021 komt daar met ViTalent een derde opleidingscentrum bij voor de life sciences.”
Vakleerkrachten uit de industrie
“De chemiesector is ook een pionier in duaal leren, een combinatie van leren op school en leren op de werkvloer. Het is de perfecte manier om leerlingen praktijkervaring te laten opdoen. We pleiten ervoor om dat systeem uit te breiden naar het hoger onderwijs.”
We zijn al jaren bezig met de klimaatuitdaging en bedrijven maken hun productieprocessen alsmaar milieuvriendelijker.
“Om het tekort aan vakleerkrachten aan te pakken, willen we met de nieuwe Vlaamse regering een proefproject opstarten om medewerkers uit de industrie voor de klas te zetten. Zij kunnen met passie over hun vak vertellen en de lessen illustreren met praktijkvoorbeelden, zodat het voor leerlingen duidelijker wordt tot welke concrete toepassingen de leerstof uit hun handboeken kan leiden.”
Investeren in de chemie van de toekomst
“Als sectorfederatie willen we ook een boost geven aan innovaties van jonge start-ups en groeibedrijven. Daarom openen we in de lente van volgend jaar BlueChem, een incubator voor duurzame chemie op het ecobedrijventerrein Blue Gate Antwerp. Door de juiste labo-infrastructuur en een gespecialiseerde dienstverlening op maat stimuleren we ondernemerschap en helpen we beloftevolle innovaties om door te groeien tot succesvolle ondernemingen”, besluit Beckx.