De recente energiecrisis heeft opnieuw duidelijk gemaakt dat we in Vlaanderen dringend werk moeten maken van een eigen duurzame energievoorziening. “Windenergie is daarin een cruciale schakel”, zegt Bart Bode, directeur van de Vlaamse Windenergie Associatie (VWEA).
Wat is het potentieel van windenergie in Vlaanderen?
“In Vlaanderen zijn er vorig jaar 55 windturbines bijgekomen, goed voor 204 megawatt bijkomend vermogen. Dat brengt het totaal opgesteld vermogen in Vlaanderen op 1.750 megawatt. In 2021 leverde windenergie in heel België ongeveer 12 terrawattuur aan elektriciteit – dat is 12% van de totale elektriciteitsproductie. Dagen waarin windenergie meer dan 30 of 40% van het volledige elektriciteitsverbruik dekt, zijn geen uitzondering meer. Op deze dagen noteren de elektriciteitsprijzen ook systematisch lager.” “De technologie heeft ook niet stilgestaan. De moderne windturbines zijn veel hoger en krachtiger, waardoor ze véél meer en constanter groene stroom produceren. Bij een verdubbeling van de wieklengte verviervoudigt de energieopbrengst. Windturbines zijn bovendien perfect combineerbaar met andere activiteiten, zoals landbouw, recreatie of industrie.”
Waarom is het zo cruciaal voor Vlaanderen om de hoeveelheid windenergie versneld te verhogen?
“Windenergie heeft – aangevuld met zonne-energie – alles in huis om de hoeksteen van onze energievoorziening te worden. Beide bronnen zijn namelijk bijzonder complementair, want vaak is er veel wind wanneer er weinig zon is, en omgekeerd. Door hier voluit in te investeren, krijgen we groene en betaalbare energie, minder geopolitieke afhankelijkheid en blijven we als land concurrentieel.” “Op Europees niveau heeft men dat ook begrepen en wil men er alles aan doen om de uitrol van windenergie maximaal te versnellen. Getuige hiervan zijn de opeenvolgende plannen als de Green Deal, RePowerEU en de zopas verschenen noodverordening die de uitrol van hernieuwbare energie moet bespoedigen. Uit een jaarlijkse peiling van het Vlaams Energie- en Klimaatagentschap blijkt bovendien dat ook de overgrote meerderheid van de Vlamingen voorstander is. Steeds meer burgers en bedrijven begrijpen dat windenergie voor betaalbare energie en stabielere prijzen zorgt.”
Dagen waarin windenergie meer dan 30 of 40% van het volledige elektriciteitsverbruik dekt, zijn geen uitzondering meer. Op deze dagen noteren de elektriciteitsprijzen ook systematisch lager.
Op welke manieren kunnen bedrijven investeren in windenergie?
“Bedrijven willen zo veel mogelijk betaalbare groene energie om hun activiteiten te verduurzamen. Helaas hebben niet alle bedrijven de mogelijkheid om een eigen windturbine te laten bouwen. In windenergie investeren kan echter ook via langetermijncontracten, de zogenaamde Power Purchase Agreements (PPA’s). Daarmee verzekeren ze zich van duurzame energie aan een voorspelbare prijs, zonder zich bezig te moeten houden met de ontwikkeling en uitbating van de windturbine.”
Welke inspanningen levert de sector om de impact voor mens, dier en natuur te minimaliseren?
“De voorbije jaren heeft de windsector hard ingezet op duurzaamheid. Dat heeft als resultaat dat windturbines nu zo goed als volledig circulair zijn, ook de wieken. Op het vlak van natuur en omgeving worden eveneens grote inspanningen geleverd om de impact van windturbines zo klein mogelijk te houden. Ook worden er veel preventieve en reactieve maatregelen genomen om slagschaduw en geluid tot een minimum te beperken.” “Windturbines zijn natuurlijk zichtbaar in het landschap, maar de jaarlijkse bevraging van het Vlaams Energie- en Klimaatagentschap toont dat er toch een groot draagvlak voor is. Slechts 5% van de respondenten geeft aan geen voorstander te zijn van windenergie. Toch zien we dat het NIMBY-syndroom vaak de kop op steekt: we willen allemaal betaalbare en groene energie, maar ‘Not In My Backyard’.”
Het NIMBY-syndroom
Er is wel degelijk een groot draagvlak voor windenergie. Uit onderzoek blijkt namelijk dat slechts 5% van de Vlamingen er geen voorstander van is. Enig probleem: we willen allemaal betaalbare en groene energie, maar ‘Not In My Backyard’.
Hoe kunnen we de ontwikkeling van windenergie versnellen?
“Om de ontwikkeling van windenergie een boost te geven, heeft de Europese Commissie recent een noodverordening uitgevaardigd die stelt dat windenergie van hoger maatschappelijk belang is. Hiermee kan Vlaanderen meteen aan de slag: dossiers die tot nu toe vaak lang vastzaten in procedures bij de Raad voor Vergunningsbetwistingen, moeten vanaf nu minstens prioritair worden behandeld. Bij repowering – het vervangen van oude windturbines door meer performante modellen – zou enkel rekening moeten worden gehouden met de beperkte bijkomende ruimte die deze turbines innemen. Een sterk vereenvoudigde vergunningsprocedure moet hier dus mogelijk zijn. Bestaande turbines moeten bovendien maximaal kunnen blijven draaien om geen terugval in groene stroomproductie te creëren. Bij langere uitbating van een turbine op plaatsen waar een grotere turbine (nog) niet mogelijk is, moet een eenvoudige melding volstaan, aangezien er met zo’n levensduurverlenging geen bijkomende impact is.” “Tot slot bemoeilijkt de ruimtelijke ordening veel zaken in Vlaanderen. In afwachting van de geleidelijke impact van de bouwshift kunnen er op dat vlak echter ook nu al maatregelen worden genomen. In sommige gevallen kunnen louter technologische oplossingen al een groot potentieel aan windenergie vrijmaken. Denk bijvoorbeeld aan de luchtvaart, waar softwarematige oplossingen de invloed van windturbines op radarsystemen kunnen verminderen en waar een versnelde overgang naar GPS-navigatie het makkelijker zou maken om vluchtpaden te optimaliseren.”