Van Siberië en Amerika tot de vluchtelingenroutes in Afrika en Irak: programmamaker Martin Heylen heeft al heel wat tijd in het buitenland doorgebracht. Die reisavonturen en verre horizonten laten hem toe om met een frisse blik te kijken naar de manier waarop we in België leven. En daarbij valt vooral ons buitensporig waterverbruik op. Om die bewustwording te verhogen, engageerde hij zich als ambassadeur voor Join For Water.
Tekst: Sabrina Bouzoumita – Foto’s: Bob Van Mol
Waarom ben je dit engagement aangegaan?
Martin Heylen: “Ik heb iets met water. Het Kivumeer in Rwanda, de Victoriawatervallen in Zambia, de bevroren Ob in Siberië: ik ben altijd geboeid geweest door wat erin leeft en hoe mensen ermee leven. Water ís leven. Zonder dat zijn we niks.”
“71% van onze planeet bestaat uit water, ons lichaam voor bijna twee derde, een embryo groeit in vruchtwater, enz. Ik vind het dan ook een eer om ambassadeur te mogen zijn van een organisatie die zich onder andere inzet om in ontwikkelingslanden mensen aan drinkbaar water te helpen.”
“Je beseft pas hoe ingrijpend je leven verandert zonder sanitair of stromend water als je ermee te maken krijgt. Tijdens reizen in Afrika en Azië heb ik ettelijke darmaandoeningen, zware maagontstekingen en salmonella opgelopen, telkens te wijten aan besmet water. Ik heb dus aan den lijve ondervonden wat niet-drinkbaar water teweeg kan brengen.”
Elke Belg verbruikt 30 tot 40% meer water dan waar we recht op hebben.
“Sindsdien ben ik me heel erg bewust van de luxe waarin wij leven. Wij vinden het normaal dat we maar de kraan hoeven open te draaien om drinkbaar water te bekomen, terwijl het voor honderden miljoenen mensen een utopie is om van een kraan te drinken en er niet ziek van te worden of eraan te sterven.”
“Onze levensstijl mogen we dus écht niet zomaar als vanzelfsprekend nemen. Het water dat nu uit de kraan loopt, ís niet normaal. Daarom betalen we er ook alsmaar meer voor. Elke zomer opnieuw kampen we met waterschaarste, er komen rantsoeneringen op ons af en toch blijven we lustig verder doen met het gebruiken van drinkbaar water om gewoon onze auto te wassen en gazon te besproeien. Dat is toch absurd?”
Op welke manier kunnen we duurzaam omgaan met water?
“We hoeven nu ook niet meteen een Spartaans leven te gaan leiden – dat is niet realistisch – maar het is al een eerste stap als we ons bewust worden van de waarde van water.”
“Ik drink ook kraantjeswater in plaats van flessenwater, in België is dat toch perfect drinkbaar. Het zijn kleine veranderingen die toch wel een verschil maken. Mocht iedereen dat beginnen te doen, besparen we enorm veel water.”
Wat maakt het uit voor ontwikkelingslanden dat wij in België duurzaam met water omspringen?
“Duurzaam met water omgaan, gaat niet enkel over het water dat uit de kraan stroomt. Er bestaat ook zoiets als onze watervoetafdruk. Dat is het volume aan water dat gebruikt wordt om een product te maken, gezien over de gehele productieketen.”
“Als we al het water van alle oceanen en rivieren samennemen, dan komen we op een 5.500 liter water per persoon op de wereld. Elke Belg verbruikt 7.400 liter en dus 30 tot 40% meer dan waar we recht op hebben. Daarvan komt dan nog eens 75% uit het buitenland als ‘indirect’ water. Slechts 25% van wat we hier consumeren, wordt geproduceerd met water uit eigen land, of met ‘direct’ water.”
De klimaatmarsen zijn zeer waardevol, zeker omdat ze worden opgestart door jonge mensen. Dat geeft mij hoop voor de toekomst.
“Net zoals voor vele andere grondstoffen zijn wij dus ook voor water afhankelijk van andere landen. Maar tegelijkertijd hebben wij door die waterimport ook een zeer grote impact op de waterbeschikbaarheid en de mogelijke waterstress in de landen van herkomst. Dus het scheelt echt wel als je hier iets kleins doet voor landen elders in de wereld.”
“Als je in de winter asperges koopt uit Peru en rozen uit Kenia, dan hebben die eerst water opgeslorpt uit reeds waterarme gebieden en worden ze vervolgens naar hier getransporteerd. Een gigantisch verschil met wanneer je lokale en seizoensgebonden producten koopt.”
Vind je dat water deel moet uitmaken van het klimaatdebat?
“Jazeker. Je kan ze niet los zien van elkaar. Water ís klimaat. Hier in België werkt Join For Water samen met scholen en gemeentebesturen om te werken aan een verandering van watergebruik en watergedrag.”
“Wereldwaterdag is op veel plaatsen ter wereld een echte feestdag. In Afrika wordt water bijvoorbeeld echt gevierd met muziek, dans en talrijke ceremonies. Voor hen is het een bron van leven, terwijl het voor ons eerder een bron van ergernis is. Want ‘het moet weer eens betaald worden’, of: ‘het duurt toch wel heel lang voordat het water warm wordt’.”
“En dan spreek ik nog niet over de klachten als het weer eens regent. Het is dus belangrijk om te werken aan een mentaliteitswijziging. Daarom vind ik de klimaatmarsen die nu plaatsvinden ook zo waardevol. Je stuurt een krachtig signaal naar politici dat de bevolking zich hierover bekommert. Het is bovendien een massale uiting van solidariteit die dan ook nog eens is opgestart door jonge mensen. Dat geeft mij hoop voor de toekomst.”